पानीको अभावले परिवार खाली पेट सुतिरहेका छन्, नेपालका सुकमाया बोमजोम भन्छिन् ।

पानीको समस्या सामना गर्ने भेडीचौरको शिविरमा बोमजम एक्लै मात्र होइनन्। उनले भनिन् खाना पकाउन पानीको अभावका कारण धेरै परिवार खाली पेट सुतिरहेका छन्। उनीहरूले मुख्य सडक पार गर्नुपर्दछ र त्यसपछि जंगल हुँदै नजिकको जल स्रोतमा पुग्नुपर्छ । पानी लिन जाने क्रममा उनीहरूलाई जंगली जनावरहरुमात्र नभई, कहिलेकाँही पानी लिने महिलाहरूलाई शोषण गर्ने पुरुषहरूका भयले समेत सताउँदछ् । त्यसैले केहि रातहरू भोकै ओछ्यानमा जानु सजिलो छ, बोमजम वर्णन गर्दछिन् । बोमजमकी छिमेकी शान्ति लामा थप भन्छिन्, “हामीसँग छुट्टै नुहाउने ठाउँ नभएकोले खुल्ला स्थानमा नुहाउने गथ्र्यौ । पुरुषहरू सडकको छेउमा हेर्दै जान्थे र उनीहरूले हाम्रो फोटो लिएर भिडियोहरू बनाउँलान् भनेर डराउथ्यौ।”

विस्थापनको दिगो समाधानतर्फ काम गर्ने परियोजनाको भागको रूपमा, अक्सफामको कन्सोर्टियममा पिपुल इन नीड (पिन) ले भूकम्पले विस्थापित महिला र पुरुषहरूसँग काम गरे जसले उनीहरूको विस्थापन शिविरहरूमा त्यस्ता समस्याहरू समाधान गर्न सुरक्षा समितिको गठन गर्यो युके सहायता सहयोगी परियोजनामार्फत, पिनको सुरक्षा टोलीले सुरक्षा समितिका साथ यौन र लैगिंक हिंसा, प्रजनन स्वास्थ्य, सुरक्षित वैदेशीक रोजगार, वित्तीय व्यवस्थापन, र भावनात्मक सु–स्वास्थ्य जस्ता मुद्दाहरूको बारेमा प्रशिक्षणहरू सञ्चालन गर्यो। तालिमको एक हिस्साका रूपमा समितिले विशेष गरी महिला र केटीहरूको सुरक्षा जोखिमलाई हेरेर उनीहरूको समुदायमा जोखिम देखायो। जब उनीहरूले यी जोखिमहरू पहिचान गरे, पिनले समितिहरूलाई उनीहरूको उक्त जोखिमको समाधानका निम्ति परियोजना लागू गर्न सानो नगद अनुदान प्रदान गर्यो ।

नेपालमा दिगो समाधान परियोजना

Datum: १९ मार्च २०१८   Místo: नेपाल   लेखक: Sajana Shrestha   

More

पानी ट्यांकीले १३० परिवारलाई मद्दत गर्यो

सिन्धुपाल्चोकमा भेडीचौर सुरक्षा समितिले पानीमा उनीहरूको गाह्रो पहुँचसँग सम्बन्धित जोखिमहरू पत्ता लगायो । पानीको एकमात्र स्रोत टाढा थियो र दिनभर पानी आपूर्ति पनि हुंदैनथ्यो । महिला र केटीहरूले पानी लिनको लागि लामो यात्रा गर्नु पर्ने जोखिमहरूलाई कम गर्न, सुरक्षा समितिले उनीहरूको अनुदानमा दुई पानी ट्यांकी, नुहाउने स्टेशन र पाँच शौचालयहरू निर्माण गर्ने निर्णय गरे किनकि यसअघि उनीहरु सम्पूर्ण समुदायको लागि पर्याप्त शौचालय थिएनन्।

पानी ट्यांकी र पानी पम्पहरूको स्थापनाले १३० परिवारलाई दिनमा २४ घण्टा सुरक्षित पिउने पानीमा पहुँच पुर्यायो । ट्यांकी दुबै शिविरका बासिन्दाहरू र समुदाय, साथै नजिकका स्कूलका बच्चाहरूद्वारा प्रयोग गरिन्छ। अब, महिलाहरू पानी लिन सुरक्षित महसुस गर्दछन् र परिवारहरू भोकै सुत्दैनन् । समितिको कामले समुदायलाई स्वस्थ रहन पनि मद्दत गरेको छ । महिला र केटीहरूले अब नुहाउन र नुहाउने कोठाको गोपनीयतामा लुगा र्फेन सक्दछन् । उनीहरू महिनावारी हुँदा प्रयोग हुने कपडा धुन र सुख्खा गर्न पनि निजी कोठाको प्रयोग गर्दछन् । कुनै समय सार्वजनिक रूपमा गर्नु पर्दा लाजको कारणले गर्न छाडिसकेका थिए । 

शान्ति लामा मसँग उनको समितिको सदस्यहरूले अनुदानबाट निर्माण गरेको शौचालयमा गइन् ।

शान्ति लामा मसँगै उनको समितिको सदस्यहरूले अनुदानबाट निर्माण गरेको शौचालय गइन् । शौचालय, जुन जुलाई तिर निर्माण गरिएको थियो, यति सफा थियो कि यो हिजो मात्र निर्माण गरिएको जस्तो देखिन्थ्यो । “शौचालयहरू रोगको मुख्य स्रोत हुन् । यदि हामी तिनीहरूलाई सफा राख्दैनौं भने, कीटाणुहरु हाम्रो घरमा प्रवेश गर्छ र सबैलाई बिरामी बनाउँदछ । त्यसैले, म सबैलाई शौचालय सफा राख्न निर्देशन गर्ने गर्छु”, लामाले भनिन् ।

विस्थापन शिविरको कठिन अवस्थामा स्वास्थ्य र सुरक्षा कती मूल्यवान हुन्छ भने। लामा र उनको सुरक्षा समितिलाई थाहा छ । अब उनीहरू आफ्नो समुदायमा सबैलाई यो ज्ञान होस् भनेर निश्चित गर्दै छन्।