प्रणभन्दा माथि अमन ताराको शैक्षिक विजय
प्रकाशित १५ फेब्रुअरी २०२४ पढ्न लाग्ने समय 3 मिनेटनेपालको दक्षिण क्षेत्रमा बसोबास गर्ने धेरै मुस्लिम समुदायमा उर्दू भाषामा दिइने शिक्षा प्राथमिक शिक्षाको आधारशीला रहँदै आएको छ । विद्यालय जाने उमेर भएपछि साना बालिकाहरूलाई मदरसा पठाइन्छ र तीन वर्ष पढेपछि तिनीहरूको पढाइ सकिन्छ । त्यसपछि तिनीहरूलाई घरायसी कामहरूमा पोख्त बनाउन घरमै सिकाइन्छ । राजापुर ३, बालुवाकी १८ वर्षीया अमनतारा खातुनको जीवनले पनि उनको समुदायका अन्य बालिकाहरूको भन्दा फरक बाटो समातेको थिएन । एघार वर्षको उमेरमा मदरसाको पढाइ पूरा गरिसकेपछि उनको पढाइ बन्द भयो ।
अमनतारा नौ सदस्यीय परिवारकी छैटौँ छोरी हुन् । उनको परिवारमा घरको गर्जो टार्न नै धौधौ थियो, जसले त्यो परिवारका बालबालिकाको शैक्षिक सपनालाई किनारामा धकेलेको थियो ।
१३ वर्षकी भएपछि अमनताराको मगनी भयो । उनको समुदायमा मगनी र विवाह (गौना) बीच केही समयको अन्तराल रहन्छ । तर यो अन्तराल यति नै हुनुपर्छ भनेर तोकिएको छैन । अमनताराको मगनी भएको अहिले पाँच वर्ष भइसकेको छ । यस समयमा उनले आफ्नो परिवारको आर्थिक भरथेगका लागि सिलाई सिक्न सुरु गरिन् । तथापि, उनीभित्र शिक्षालाई अगाडि बढाउने गहिरो आकांक्षा हुर्किरहेको थियो । घरमा, उनको यो आकांक्षामा साथ दिने उनकी बहिनी थिइन् ।
उनले देखेको सपना युके एडको गल्र्स एजुकेसन च्यालेन्ज कार्यक्रमको सहयोग रहेको आरम्भ परियोजना उनको गाउँ पुगेपछि साकार हुन पायो । परियोजनाका गणकहरूले विद्यालय नजाने बालिकाहरूबारे सर्वेक्षण गर्दै थिए र यस क्रममा उनीहरू अमनताराको घर पनि पुगे । उनी भन्छिन्, “सर्वेक्षण टोली आउँदा मेरा बुबाआमा बाहिर जानुभएको थियो । घरमा म मेरो बहिनीसँग बसिरहेकी थिएँँ । उत्साहित हुँदै उसले सिकाइ केन्द्रमा भर्ना हुन मेरो नाम टिपाई । मेरो बहिनी र म निकै रमायौँ, तर यो कुरा बुबाआमालाई भन्न डर मानिरहेका थियौँ ।”
अमनताराको आमाबुबाले सामुदायिक सिकाइ केन्द्रमा पढ्न जाने अमनताराको इच्छालाई समर्थन गरेपनि के गर्ने नगर्ने भन्ने दोधारमा थिए । अमनताराको मगनी भइसकेको थियो र उनको बारमो कुनैपनि निर्णय गर्नुअघि हुनेवाला सासुससुरासँग सरसल्लाह गर्नु आवश्यक थियो । अमनताराका ससुरा यसमा सहमत देखिएनन् । तर अमनताराले हुनेवाला श्रीमान्लाई मनाउने कोसिस गरिन् र अमनताराको निर्णयलाई उनले समर्थन गरे । अन्तमा उनी आरम्भ परियोजनाले स्थापना गरेको समृद्धि सामुदायिक सिकाइ केन्द्रमा भर्ना भइन् । आरम्भ परियोजना पिपुल इन नीडले आसमान नेपाल र सामाजिक संस्था जिल्ला समन्वय समितिसँगको साझेदारी गरी अघि बढाएको परियोजना हो । सामुदायिक सिकाइ केन्द्रमा अमनताराले आधारभूत शिक्षा, स्वास्थ्य, स्वच्छता र बालविवाहका असरहरूबारे ज्ञान हासिल गरिन् । उनले स्थानीय विद्यालय शिक्षा प्रणालीको अनुभव गर्न पाइन् । उनी वडा कार्यालय, अस्पतालदेखि लिएर सरकारी कार्यालयहरूसम्म विभिन्न ठाउँहरू पुगिन् । यसले उनको ज्ञानलाई अझ फराकिलो बनायो र आफ्नो शिक्षालाई सशक्त बनाउने उनका सपनाहरूले पखेँटा हाले ।
सिकाइ केन्द्रको पाठ्यक्रम पूरा गरेपछि उनी नियमित विद्यालयमा जान चाहन्थिन्, तर उनका सासुससुराको जोड उनले व्यावसायिक तालिम लिनुपर्छ भन्ने थियो । तर अमनतारा पछि हटिनन् र आफ्नो मङ्गेतरसँग कुरा गरिन् । “मैले उनलाई उनका परिवारका सबै जना शिक्षित छन्; मेरी कान्छी भाउजु पनि अहिले १२ कक्षामा पढ्नुहुन्छ; तिम्रो परिवारमा पुगेपछि म आफूलाई हीन महसुस गर्न चाहन्न; असल आमा बन्ने र छोराछोरीलाई राम्रो भविष्य दिने मेरो पनि इच्छा छ, र यसका लागि शिक्षा महत्वपूर्ण छ भनेर सम्झाएँ,” उनी सम्झन्छिन् । आखिरकार, उनको मङ्गेतर यसमा सहमत भए र सासुससुराले पनि समर्थन गरे ।
अहिले अमनतारा श्री किसान माध्यमिक विद्यालयमा कक्षा सातमा पढ्दैछिन् । उनी मास्टर डिग्री पूरा गर्ने इच्छा राखेकी छिन् । उनको विवाहको दिन नजिक आइरहेको छ, तर दुवै परिवारले विवाह पछि गर्ने कुरामा सहमत जनाइसकेका छन् ।
अमनताराको शैक्षिक यात्रामा सरकारी छात्रवृत्तिले सहयोग गरेको छ । उनले भर्ना शुल्क तिर्नु परेन । सिकाइ केन्द्रले सञ्चालन गरेको पाँच महिने निःशुल्क कक्षामा उनले भर्ना हुने मौका पाइन् । विद्यालय पोशाक, पाठ्यपुस्तक र स्टेसनरी सामाग्रीहरूका लागि पैसा तिर्नु परेको छैन । शिक्षक बनेर भावी पुस्तालाई प्रेरित र शिक्षित गर्नु अमनताराको सपना रहेको छ । बाटोमा तगारो भएर आएका चुनौतीहरूबाट पार पाउन सहयोग गर्ने आफ्नो मङ्गेतरप्रति उनी आभारी छिन् । सबै बालिकाहरू शिक्षित नभएसम्म सामुदायिक सिकाइ केन्द्र समुदायबाट जानु हुँदैन भन्ने अमनतारालाई लाग्दछ ।
